Ο σκοπός της άσκησης στον αρχαίο κόσμο. Ο σκοπός της άσκησης στην αρχαιότητα ήταν να δημιουργήσει “όμορφους, ενάρετους και “τέλειους πολίτες”. Που θα προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στην πόλη.
Ο αθλητισμός στην αρχαιότητα δεν ήταν αυτοσκοπός, αλλά μια δια βίου εκπαίδευση. Τα γυμνάσια και οι παλαίστρες εξελίχθηκαν σταδιακά σε εκπαιδευτικά ιδρύματα με στόχο να εξασφαλίσουν την ολόπλευρη διαπαιδαγώγηση των νέων.
Ταυτόχρονα, το πνεύμα της άμιλλας και της ισότητας, που επικρατούσε στον αθλητισμό εμποτίζει όλες τις δραστηριότητες των αρχαίων Ελλήνων. Τα μεγάλα επιτεύγματα του αθλητισμού και του πολιτισμού ήταν αποτέλεσμα της αριστείας και του ευγενούς συναγωνισμού.
Ο στόχος της άμιλλας ήταν να οδηγήσει τον άνθρωπο σε σωματική και ψυχική ολοκλήρωση. Κατά την αρχαιότητα, οι αθλητές θεωρούνταν ιδεατά πρότυπα ομορφιάς, υγείας, ευρωστίας και δύναμης.
Η γυμνότητα των αθλητών συνδέθηκε με τη σωματική άσκηση. Έδωσε το όνομά της στη γυμναστική και στο Γυμνάσιο. Αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο για την αρχαία τέχνη, ειδικότερα για τη γλυπτική.
Η αρχαία ελληνική διανόηση εξέλιξε την απλή άσκηση σε υψηλή σωματική, πνευματική και πολιτισμική δραστηριότητα. Και δημιούργησε το είδος του πολίτη-αθλητή που άφησε το σημάδι του στον αρχαίο πολιτισμό.
Το πνεύμα του αρχαίου αθλητισμού δεν έπαψε ποτέ να εμπνέει το σύγχρονο Ολυμπιακό Κίνημα. Το οποίο αναζητά ιδεολογικές και πνευματικές σχέσεις με την Αρχαιότητα μέσα από τα μονοπάτια της μυθολογίας. Της ιστορίας και των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων.
Στην αρχαία ελληνική αθλητική λογοτεχνία και ιδιαίτερα στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, παρουσιάζονται τα ολιστικά, αρμονικά και εσωτερικά κίνητρα της αριστείας και οι επιπτώσεις τους στην υγεία και την ευεξία.
Ο πιο διάσημος μαθητής του Πλάτωνα, Ο Αριστοτέλης, επικεντρώθηκε ιδιαίτερα στην εσωτερική κινητήρια συνιστώσα της αριστείας (Kraut, 1995) και την ενσωμάτωσε με την αρμονία, την ευπραξία και την ευζωία.
Ο σκοπός της άσκησης στον αρχαίο κόσμο
Η γυμναστική του σώματος και η μουσική (ενόργανη και φωνητική) συνδυάζονται θαυμαστά με το χορό και τον αθλητισμό. Για τον αρχαίο Έλληνα το ανθρώπινο σώμα ήταν πρωταρχικής σημασίας.
Για να πετύχει λοιπόν τη βέλτιστη ανάπτυξη, την αρμονία και την αποτελεσματική λειτουργία του, το γυμνάζει επίμονα και συστηματικά από τα παιδικά του χρόνια.
Γνωρίζει όμως καλά πως η άσκηση αυτή από μόνη της δεν είναι αρκετή για να προσφέρει στο νέο άνθρωπο αυτό που θα του χαρίσει την ολοκλήρωση. Τις άλλες δυνάμεις, αυτές δηλαδή που εμείς ονομάζουμε ακαθόριστα ψυχικές. Για τον αρχαίο Έλληνα είναι συνδεδεμένες με όλη του την ύπαρξη, το σώμα του, το μυαλό και την ψυχή του.
Αυτές οι δυνάμεις εκφράζονται με την γυμναστική, τον χορό τη μουσική και το τραγούδι, που συνέχουν και διαμορφώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη.
άνθρωπος πρέπει να διαθέτει ταυτοχρόνως αμφότερες τις ιδιότητες:
«…..εφόσον υπάρχουν δυο αρχές της ανθρώπινης φύσης, η μία η πνευματική και η άλλη η φιλοσοφική, κάποιος Θεός…..έχει δώσει στην ανθρωπότητα δύο τέχνες που να ανταποκρίνονται σε αυτές……ούτως ώστε αυτές τις δυο αρχές (όπως οι χορδές ενός οργάνου) να τις χαλαρώνουμε ή να τις τεντώνουμε έως ότου εναρμονισθούν πλήρως μεταξύ τους… Και εκείνος που συνδυάζει τη μουσική με τη γυμναστική στις βέλτιστες αναλογίες και τις συντονίζει τα βέλτιστα με την ψυχή του, μπορεί ορθώς να αποκαλείται αληθινός θεράπων της αρμονίας και μουσικός υπό μία πολύ ανώτερη έννοια, από εκείνον που συντονίζει τις χορδές».
Οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν ότι η αγωγή αυτή πρέπει να είναι ανάλογη με το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα κάθε πόλης. Όπως το διατυπώνει επιγραμματικά ο Αριστοτέλης: «παιδεύεσθαι πρός τας πολιτείας» (Πολιτικά, 1310 α).
Άλλωστε ο στόχος της παιδείας ήταν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και στην πλέον μεγάλη έκταση του ελληνικού κόσμου η διάπλαση άξιου πολίτη.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δινόταν, απ’ την πλευρά των γονέων και με την υποστήριξη του κράτους. Στη μουσική και τη γυμναστική, τις οποίες μάθαιναν μέσα στα διδασκαλεία.
Τα Γράμματα, η Μουσική, η Γραφική (ζωγραφική) και η Γυμναστική αποτελούσαν – όπως αναφέρει στα Πολιτικά, ο Αριστοτέλης – την εγκύκλιο Παιδεία των Αθηναίων (Πολιτικά, 1337β).
Με τα φιλοσοφικά τους βιώματα οι ‘Έλληνες μόρφωσαν τη νεότητα. Και συνέβαλαν σημαντικά στην εδραίωση του «ευ αμιλλάσθαι», υπογραμμίζοντας το βαθύτερο νόημα της άσκησης και του αγώνα.
Υπήρχε μάλιστα ειδική διάταξη στην αρχαία Αθήνα που συνιστούσε στους γονείς την αρμονική ανάπτυξη των παιδιών τους. Δίνοντας βαρύτητα στη μουσική και στη γυμναστική.
