Παιδί και Πένθος. Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου είναι από τα πιο οδυνηρά γεγονότα στη ζωή ενός παιδιού και το στιγματίζει για την υπόλοιπη ζωή του. Το πως αντιλαμβάνονται τον θάνατο εξαρτάται από την ηλικία και την ωριμότητά τους. Συνήθως στην προσχολική ηλικία αντιλαμβάνονται την απουσία ενός ανθρώπου ως προσωρινή. Καθώς μεγαλώνουν κατανοούν την έννοια του θανάτου και ότι το άτομο δεν θα επιστρέψει. Τα παιδιά θρηνούν αλλά με διαφορετικό τρόπο από τους ενήλικες και γι’ αυτό ο θρήνος τους μπορεί να μην γίνει αντιληπτός. Επειδή ο ψυχισμός τους δεν μπορεί να αντέξει για μεγάλο χρονικό διάστημα τα οδυνηρά συναισθήματα, θρηνούν με δόσεις κι έτσι μπορεί τη μια στιγμή να φαίνονται θλιμμένα και την επόμενη να παίζουν ή να γελούν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έχουν ξεπεράσει τη θλίψη τους. Κάθε παιδί θρηνεί με το δικό του τρόπο όμως είναι συνηθισμένο τα παιδιά να εκφράζουν τη θλίψη και το θρήνο τους μέσα από τη συμπεριφορά τους παρά με λόγια. Μερικές από τις αντιδράσεις είναι:
- Άσχημη διάθεση (θυμωμένο ή θλιμμένο)
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα(συχνοί πονοκέφαλοι ή κοιλόπονοι, ζάλη κ.α.)
- Έντονη επιθετικότητα
- Μείωση επίδοσης του στο σχολείο (δεν διαβάζει, δεν συμμετέχει στο μάθημα κ.α.)
- Ενοχές για τον θάνατο( μπορεί να νιώθει ότι φταίει γιατί νομίζει ότι είναι κακό παιδί)
- Προβλήματα ύπνου (δυσκολία να κοιμηθεί, να βλέπει εφιάλτες κ.α.)
- Ελάττωση λήψης τροφής
- Ανάπτυξη φόβων (μην πεθάνει και το ίδιο ή κάποιος ακόμα από την οικογένεια)
- Συμπεριφορά που αντιστοιχεί σε μικρότερη ηλικία
- Κλάμα
Τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί:
- Ενημερώστε έγκαιρα και αξιόπιστα για την απώλεια και πείτε τι έχει συμβεί.(φυσικά λέμε ότι μπορεί να ακούσει και να καταλάβει ανάλογα με την ηλικία). Αποφύγετε να λέτε εκφράσεις όπως «έφυγε», «τον πήρε ο Θεός», «κοιμήθηκε», «χάθηκε» που μπορεί να αποπροσανατολίσουν και να δημιουργήσουν λάθος εντυπώσεις και φοβίες στο παιδί. Φροντίστε να είστε ήρεμοι όταν μιλάτε στο παιδί χωρίς αναφιλητά και ουρλιαχτά καθώς το ενημερώνεται και φυσικά το ρόλο της ενημέρωσης τον έχουν οι γονείς.
- Δίνουμε χρόνο και χώρο για ερωτήσεις (μην φοβάστε να μιλήσετε ανοιχτά με το παιδί σας και μην ωραιοποιείτε την πραγματικότητα του θανάτου.
- Ενθαρρύνεται να εκφράσει τα συναισθήματά του χωρίς όμως να το πιέσετε λέγοντας ότι είναι φυσικό αυτό που νιώθει.
- Αν πάλι αποφεύγει να μιλήσει και να εκφραστεί σεβαστείτε την σιωπή του, απλώς ενημερώστε το ότι είστε δίπλα του και θα είστε εκεί όταν θέλει να μιλήσει.
- Αφήστε το να συμμετέχει στο βαθμό που θέλει στην κηδεία ή στα μνημόσυνα. Μην το πιέζετε αν δεν θέλει να παραβρεθεί. Αν είναι πολύ μικρό σε ηλικία καλύτερα να γίνει μια επίσκεψη στο νεκροταφείο λίγες μέρες μετά την κηδεία μαζί με την οικογένεια για να μιλήσουν και να αφήσουν λουλούδια.
- Διατηρήστε τις όμορφες αναμνήσεις του προσώπου που πέθανε χωρίς να σας εμποδίσει να δημιουργήσετε νέες γιατί το παιδί πρέπει να αισθανθεί ότι μπορεί να συνεχίσει τη ζωή του, να δημιουργήσει κι άλλες σχέσεις κ.α.
- Μοιραστείτε και εσείς τα δικά σας συναισθήματα για να μην νιώθει ότι πονάει μόνο αυτό.
- Δημιουργείστε κλίμα ασφαλείας και δείξτε την αγάπη σας με λόγια και πράξεις.
ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
