«Το κάλεσμα του Προμηθέα – 1821» ήταν μια νέα παραγωγή-παραγγελία που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για τρεις μόνο παραστάσεις (από 7/10 έως 9/10). Ένα μουσικό – ιστορικό δράμα στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.
Λίγα λόγια για το έργο…
«Το κάλεσμα του Προμηθέα – 1821» του Χριστόφορου Χριστοφή μας δείχνει μέσα από τα μάτια των Ελλήνων της Διασποράς το θέμα της εθνικής παλιγγενεσίας 1821-1827. Μια εποχή καθοριστική για την διαμόρφωση νέων ιδεών. Βλέπουμε επισκοπικά την εξέλιξη της ιστορίας του νεοσύστατου νεοελληνικού κράτους. Ο Μεφίστο είναι ένας νέος, διανοούμενος, μισός Έλληνας-μισός Αυστριακός και μαθητής του Γκαίτε. Ένας ρομαντικός ήρωας που θέλει να βοηθήσει στην επανάσταση και στην δημιουργία του νεοελληνικού κράτους. Μέσα από αυτόν βλέπουμε την διαδρομή της ιστορίας. Θα ακούσουμε συζητήσεις για καλλιτέχνες και για συγγραφείς, όπως τον Γάλλο ζωγράφο Ντελακρουά, τον Γκαίτε και τον λόρδο Βύρωνα. Για πολιτικούς και διπλωμάτες, όπως τον Φιλικό Ξάνθο, τον πρίγκιπα Υψηλάντη και τον Ναπολέοντα. Έξι χρόνια ιστορίας. Από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα μεταφερόμαστε στη σφαγή της Χίου. Από την πολιορκία του Μεσολογγίου, στον θάνατο του λόρδου Βύρωνα. Από την ίδρυση της πρώτης πρωτεύουσας, στη δολοφονία του Καποδίστρια στο Ναύπλιο.
Ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο-Σκηνοθεσία: Χριστόφορος Χριστοφής
Μουσική σύνθεση-Διεύθυνση ορχήστρας: Νίκος Ξανθούλης
Χορογραφία: Έρση Πήττα
Σκηνικά: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Εριέττα Βορδώνη
Σχεδιασμός φωτισμού: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Βιντεοπροβολές: Χρήστος Μαγγανάς
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Κωνσταντίνα Ψωμά, Μάνος Σπιτάλας
Διανομή (με σειρά εμφάνισης)
Γκαίτε: Γιώργος Χριστοδούλου
Μεφίστο: Στάθης Κόικας
Λόρδος Βύρων: Σπύρος Σταμούλης
Άγνωστος: Αλμπέρτο Φάις
Ξάνθος: Παναγιώτης Γεωργούλας
Καποδίστριας: Μάξιμος Μουμούρης
Στον ρόλο του Ναπολέοντα ο Δημήτρης Πιατάς
Χορεύουν (με αλφαβητική σειρά)
Ελισάβετ Δελακά
Δήμητρα Κόκκορη
Ασπασία Λαιμού
Βοηθητικοί ηθοποιοί (με αλφαβητική σειρά)
Αντώνης Βούλτσος
Θωμάς Θάνος
Ιωάννα Καλλιτσάντση
Φιλήμων Ορκόπουλος
Χαρούλα Παναγοπούλου
Θωμάς Σιδέρης
Τραγούδι
Θεοδώρα Μπάκα
Διάρκεια
100 λεπτά περίπου (χωρίς διάλειμμα)
Για την παράσταση..
Κείμενο/Σκηνοθεσία
Ο Χριστόφορος Χριστοφής δημιούργησε μια κειμενική σύνθεση παρουσιάζοντάς μας όλα τα σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν το κίνημα του ρομαντισμού. Θα λέγαμε μάλιστα πως διαμόρφωσαν και την ευρωπαϊκή ιστορία γενικότερα. Γλώσσα παραβολική, με υπαρξιακό αισθητισμό. Γραφή με αέρα ανανέωσης από τα «κλασικά» θεατρικά που συνήθως διαβάζουμε. Η δραματική του γραφή είναι πρωτότυπη με όλη την σημασία της λέξης. Ενώ βλέπουμε ήδη από τον τίτλο κάποιες από τις επιρροές του, τις χρησιμοποιεί ως αρχαίο πρωτογενές υλικό. Δεν μεταγράφει. Δεν διασκευάζει. Δεν κάνει χρήση της συρραφής. Εμβαθύνει στον ψυχισμό των ιστορικών προσώπων, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι εμμένει και εγκλωβίζεται στην ιστορική ακρίβεια. Υπάρχουν στοιχεία μυθοπλασίας δοσμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μοιάζουν -με μεγάλη επιτυχία- αληθοφανή και δίνοντας αφηγηματικό αποτέλεσμα
Η σκηνοθετική γραμμή που επέλεξε να ακολουθήσει ήταν κομψή, ποιητική και με διανθισμένα μηνύματα. Χωρίς να χρειάζεται να μεταφέρει την ιστορία στο σήμερα μας κεντρίζει τον ενδιαφέρον. Μας μεταφέρει στο «τότε» σχεδόν με παραμυθένιο τρόπο. Δεν μας οπτικοποιεί απλά την ιστορία και τα γεγονότα, αλλά τα συμβολοποιεί. Το υπερβατικό στοιχείο πρωταγωνιστούσε σε αρκετές σκηνές, όπως: τα άλογα που κρέμονταν στον ουρανό, η υποτιθέμενη άμαξα, εξπρεσιονιστικές ερμηνείες (π.χ. Ναπολέων), τα ταμπλό που οριοθετούσαν την σκηνή. Η μουσική και ο χορός ενίσχυσαν την ποιητικότητα και ανέδειξαν στοιχεία του ρομαντισμού.
Χορός/Μουσική/Σκηνικά
Η χορογραφία της Έρσης Πήττα είχε αρκετά στοιχεία από το σύγχρονο χορό σε συνδυασμό με πιο κλασικές κινήσεις. Οι χορευτές «παίζουν» μεταξύ τους, με την μουσική, το φως, τον χώρο. Τα σώματά τους ήταν οργανωμένα, δυνατά. Ταυτόχρονα είχαν και πλαστικότητα, δίνοντας σε ορισμένες στιγμές την αίσθηση της αιώρησης, της ρευστότητας, σαν να μην έχουν βάρος. Το σόλο είχε εικαστικότητα και έδινε την αίσθηση τελετουργίας σε μια μαύρη σκηνή με αέρινη ενδυμασία. Μέσα από την χορογραφία οι θεατές μπορούσαν να φέρουν στην μνήμη τους εικόνες οικείες. Στιγμές από την λογοτεχνία, την ιστορία και την πολιτική. Ίσως και από την καθημερινότητα, αν σκεφτούμε, ότι είχαν αρκετά στοιχεία του ιντερμέδιου.
Η μουσική και η ορχήστρα του Νίκου Ξανθούλη ήταν μαγευτική. Έδινε λυρική και επιβλητική ατμόσφαιρα, με τον Λούντβιχ βαν Μπετόβεν πρωταγωνιστή. Μετασχηματίστηκε σε εννοιολογικό φορέα δραματικής-ποιητικής έκφρασης. Αποκρυπτογράφησε και ανέδειξε τις ψυχικές καταστάσεις των ηρώων. Διαφώτισε και ξετύλιξε τις πράξεις των δρώντων προσώπων. Επιπλέον, συνεισέφερε σημαντικά στην αλληλουχία του δράματος και στη διασύνδεση των χαρακτήρων και κινήτρων.
Τα υπέροχα σκηνικά του Κωνσταντίνου Ζαμάνη διαμόρφωναν την αισθητική και έδεναν άρρηκτα με την μουσική σύνθεση. Ήταν λιτά και λειτουργικά. Ενίσχυαν την φαντασία του θεατή στην δημιουργία εικόνων μνήμης από την ιστορία. Ενώ παράλληλα βοηθούσαν στην προβολή των συναισθημάτων των χαρακτήρων. Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η χρήση βιντεοπροβολέων ως φόντο σκηνικού. Τα κοστούμια της Εριέττας Βορδώνης ήταν εποχής και συμπλήρωναν την αισθητική των σκηνικών.
Ηθοποιοί
Η οργανικότητα των στοιχείων της παράστασης ήταν έκδηλη. Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω και την εξαιρετική διανομή των ηθοποιών. Όλοι τους ήταν εναρμονισμένοι με το περιβάλλον, με συνοχή, χωρίς αυτό να τους αποδυναμώνει σαν παρουσίες. Η άψογη συνεργασία και το δέσιμο που είχαν ως ομάδα φάνηκε και στους θεατές. Πολύ θετικό χαρακτηριστικό για μια παράσταση το κλίμα που βγαίνει προς τα έξω. Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στους Σπύρο Σταμούλη, Αλμπέρτο Φάις και Παναγιώτη Γεωργούλα.
Ο Σταμούλης, ως Λόρδος Βύρωνας, ανταποκρίθηκε απόλυτα με τις απαιτήσεις του ρόλου. Δύσκολος με αρκετές διακυμάνσεις και εναλλαγές. Κι όμως, κατάφερε να αναδείξει την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του ήρωα χωρίς ψεγάδι. Ο Αλμπέρτο Φάις ήταν ένας άγνωστος ήρωας. Τυχοδιώκτης, με πολλές ταυτότητες. Διασκεδαστικός, με έξυπνο χιούμορ και μυστήριος. Έδωσε νόημα σε κάθε γραμμή χωρίς καμία επιτήδευση. Όπως, επίσης, και όλο του τον εαυτό σαν να ήταν ο ρόλος. Μπορεί για τους θεατές να ήταν ένας άγνωστος ήρωας, αλλά ο Φάις τον ήξερε πολύ καλά. Μας έπεισε για όλες του τις ταυτότητες.
Από την άλλη, ο Παναγιώτης Γεωργούλας ενσάρκωσε τον Ξάνθο. Μια πιο στέρεη προσωπικότητα και ύψιστης σημασίας για την επανάσταση. Με μεγάλη δεξιοτεχνία κατάφερε να κρατήσει την ισορροπία της σοβαρής προσωπικότητας με τα ειρωνικά -ίσως και κωμικά- στοιχεία που είχε. Μια ακόμη δυσκολία που είχε να αντιμετωπίσει ήταν η έλλειψη σκηνικού. Μαζί με τον Κόικα, έπρεπε να συγχρονίσουν τις κινήσεις τους. Μόνο έτσι θα κατάφερναν να μας χαρίσουν την εικόνα της κινούμενης άμαξας σε χωματόδρομο. Ήταν μια ωραία και πετυχημένη θεατρική σύμβαση. Έτσι, μπορούμε να πούμε, ότι ο Γεωργούλας μαζί με τον Κόικα αποτέλεσαν φανερά και σκηνικό αντικείμενο. Χτυπώντας κουνούπια, δημιουργώντας εφέ κίνησης και μιλώντας για σοβαρά θέματα. Όλα την ίδια στιγμή.
Κατακλείδα
Συμπερασματικά, θεωρώ ότι «Το κάλεσμα του Προμηθέα – 1821» ήταν μια καθολική παράσταση. Όπως ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, στην εποχή του, υπηρέτησε την έννοια «Gesamtkunstwerk», ένα «ολικό έργο τέχνης» δηλαδή. Έτσι και ο Χριστόφορος Χριστοφής υπηρέτησε αυτή την έννοια με πιο σύγχρονη ματιά. Με την σειρά του είναι ένας ολικός καλλιτέχνης. Συνδυάζει όλο το φάσμα της τέχνης και του λόγου. Δεν επαναπαύεται στο κινηματογραφικό του στερέωμα και δοκιμάζεται μέσα από την θεατρική σκηνοθεσία. Τέτοιες παραστάσεις πρέπει να συνεχίζονται για να μπορέσουν να τις παρακολουθήσουν όσοι περισσότεροι είναι εφικτό. Κείμενο, σκηνοθεσία, ορχήστρα, σοπράνο, ηθοποιοί, σκηνικά, χορός, βιντεοπροβολές. Δεν της έλλειπε κανένα στοιχείο. Όλοι οι συντελεστές, υπηρέτησαν με αφοσίωση το όραμα του σκηνοθέτη γοητεύοντας το κοινό τους.
Υπογράφει
Θεατρολόγος με ειδίκευση στα σκηνικά/κοστούμια και στις ψηφιακές μορφές τέχνης.
