25 Νοεμβρίου – Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών: Ένα κάλεσμα για δράση και αλλαγή. Άρθρο της Κωνσταντίας Γραμματικοπούλου Marketer – Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων M.Ed. – Συγγραφέας.
“Η σιωπή δεν είναι επιλογή. Η δράση είναι ανάγκη.”
Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Η ημέρα αυτή δεν είναι μόνο μια υπενθύμιση για τη συνεχιζόμενη ανισότητα και τη βία που βιώνουν εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο, αλλά αποτελεί και μια έκκληση για συλλογική δράση, ενσυναίσθηση και κοινωνική αλλαγή.
Η εξάλειψη της έμφυλης βίας δεν είναι απλώς ένας στόχος – είναι μια υποχρέωση της ανθρωπότητας προς το μισό του πληθυσμού της.
Ιστορικό Πλαίσιο: Γιατί η 25η Νοεμβρίου;
Η 25η Νοεμβρίου επιλέχθηκε ως ημέρα μνήμης για τις αδερφές Μιραμπάλ από τη Δομινικανή Δημοκρατία, που δολοφονήθηκαν το 1960 από το καθεστώς του δικτάτορα Ραφαέλ Τρουχίγιο.
Οι τρεις γυναίκες, γνωστές για την αντίστασή τους απέναντι στη δικτατορία, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν άγρια. Η θυσία τους έγινε σύμβολο αγώνα και έμπνευση για την ανάγκη καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών.
Το 1999, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε επίσημα τη συγκεκριμένη ημερομηνία ως ημέρα δράσης, με στόχο την παγκόσμια ευαισθητοποίηση και την υιοθέτηση μέτρων ενάντια στη βία κατά των γυναικών.
Η Έκταση του Προβλήματος
Η βία κατά των γυναικών παραμένει μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία:
Περισσότερες από μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως έχουν βιώσει σωματική ή/και σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη ζωή τους, συνήθως από τον σύντροφό τους.
Κάθε μέρα, κατά μέσο όρο, 137 γυναίκες δολοφονούνται από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους.
Η ενδοοικογενειακή βία παραμένει η πιο κοινή μορφή βίας, ενώ η εμπορία ανθρώπων, οι γάμοι ανηλίκων, και η σεξουαλική κακοποίηση αποτελούν ακόμα σοβαρές προκλήσεις σε πολλές χώρες.
Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε ακόμη περισσότερο το πρόβλημα, καθώς τα περιοριστικά μέτρα οδήγησαν σε αυξημένα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Σε αρκετές χώρες, η αύξηση των αναφορών ξεπέρασε το 30%.
Μορφές Έμφυλης Βίας
Η βία κατά των γυναικών εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, συχνά βαθιά ριζωμένους σε πολιτισμικές, θρησκευτικές ή κοινωνικές παραδόσεις:
Σωματική Βία: Χτυπήματα, τραυματισμοί, και κάθε είδους επίθεση που προκαλεί σωματική βλάβη.
Σεξουαλική Βία: Βιασμός, παρενόχληση, και εξαναγκασμός σε σεξουαλικές πράξεις.
Ψυχολογική/Συναισθηματική Βία: Υποτίμηση, εξευτελισμός, και χρήση εκφοβισμού για τον έλεγχο της γυναίκας.
Οικονομική Βία: Έλεγχος των οικονομικών πόρων, αποκλεισμός από την εργασία ή την εκπαίδευση, και στέρηση οικονομικής ανεξαρτησίας.
Πολιτισμική και Θεσμική Βία: Διακρίσεις που ενισχύονται από νόμους, θρησκευτικές πεποιθήσεις ή κοινωνικές νόρμες.
Οι Βαθύτερες Ρίζες της Βίας
Η έμφυλη βία δεν είναι τυχαία· είναι το αποτέλεσμα διαχρονικών ανισοτήτων και στερεοτύπων που διαιωνίζονται μέσα από την κοινωνία, την εκπαίδευση, και τα μέσα ενημέρωσης.
Παραδοσιακές Πατριαρχικές Δομές
Οι πατριαρχικές κοινωνίες χαρακτηρίζονται από την κυριαρχία των ανδρών και την περιθωριοποίηση των γυναικών. Ο άνδρας συχνά θεωρείται “αφέντης” της οικογένειας, ενώ η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως εξαρτημένη και υποδεέστερη. Αυτή η ανισορροπία δημιουργεί ευνοϊκό έδαφος για τη βία.
Κοινωνικά Στερεότυπα
Από μικρή ηλικία, τα παιδιά εκτίθενται σε στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά με τους ρόλους των φύλων: η γυναίκα πρέπει να είναι ευγενική, υπάκουη και προστατευτική, ενώ ο άνδρας ισχυρός και κυριαρχικός.
Αυτές οι αντιλήψεις εδραιώνουν μια κουλτούρα ανοχής στη βία.
Ελλιπής Εκπαίδευση και Νομικό Πλαίσιο
Σε πολλές χώρες, οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, γεγονός που τις καθιστά περισσότερο ευάλωτες. Επιπλέον, η ανεπαρκής εφαρμογή των νόμων ή οι κενές νομοθεσίες επιτρέπουν στους δράστες να δρουν ατιμώρητοι.
Η Σημασία της Ευαισθητοποίησης και της Εκπαίδευσης
Η πρόληψη της έμφυλης βίας ξεκινά από την εκπαίδευση. Ο ρόλος των σχολείων, των οικογενειών, και των κοινοτήτων είναι καθοριστικός για την αλλαγή αντιλήψεων και συμπεριφορών.
Εκπαίδευση για την Ισότητα των Φύλων: Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν μαθαίνοντας ότι τα δύο φύλα είναι ίσα, με τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Προγράμματα Κατά της Βίας: Σχολικά προγράμματα που εστιάζουν στην καλλιέργεια του σεβασμού και της ενσυναίσθησης μπορούν να μειώσουν τη βία σε όλες τις μορφές της.
Καταπολέμηση των Στερεοτύπων: Τα ΜΜΕ και οι καλλιτεχνικές εκφράσεις μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αμφισβήτηση των στερεοτύπων που διαιωνίζουν την έμφυλη ανισότητα.
Η Ελλάδα Αντιμέτωπη με την Πρόκληση
Στη χώρα μας, η έμφυλη βία αποτελεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, γυναικοκτονιών, και παρενόχλησης έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύοντας την ανάγκη για άμεση δράση.
Νομοθεσία και Υποστήριξη Θυμάτων
Παρά τις προόδους, όπως η θέσπιση του νόμου για την αναγνώριση της γυναικοκτονίας ως ιδιαίτερης κατηγορίας εγκλήματος, πολλά παραμένουν να γίνουν:
Ενίσχυση των Υποστηρικτικών Δομών: Τα κέντρα στήριξης θυμάτων και οι τηλεφωνικές γραμμές πρέπει να ενισχυθούν, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε πόρους.
Ταχύτητα στη Δικαιοσύνη: Τα θύματα συχνά αποθαρρύνονται από τις χρονοβόρες διαδικασίες της δικαιοσύνης.
Πώς Μπορούμε να Συμβάλουμε Όλοι
Η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών απαιτεί συλλογική προσπάθεια. Ως πολίτες, μπορούμε να συμβάλλουμε με πολλούς τρόπους:
Μηδενική Ανοχή: Η ανοχή στη βία τη διαιωνίζει. Κάθε περιστατικό πρέπει να καταγγέλλεται, είτε από το θύμα είτε από τους μάρτυρες.
Υποστήριξη Θυμάτων: Η ενδυνάμωση των θυμάτων, η προσφορά βοήθειας, και η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος είναι καθοριστικής σημασίας.
Προώθηση της Ισότητας: Στηρίζουμε πρωτοβουλίες και δράσεις που προάγουν την ισότητα και καταπολεμούν τα στερεότυπα.
Ενημέρωση: Συμμετέχουμε σε καμπάνιες και μοιραζόμαστε πληροφορίες για να ευαισθητοποιήσουμε την κοινωνία.
Ο Ρόλος των Θεσμών και των Διεθνών Οργανισμών
Η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει τη σοβαρότητα του προβλήματος και έχει θέσει την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών ως βασικό στόχο της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ο στόχος 5 αφορά την επίτευξη της ισότητας των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών.
Οι κυβερνήσεις, οι ΜΚΟ, και οι διεθνείς οργανισμοί πρέπει να συνεργαστούν για:
- Την ενίσχυση των πολιτικών προστασίας.
- Την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.
- Την προώθηση της εκπαίδευσης για όλα τα φύλα.
Μια Ημέρα, Ένας Σκοπός
Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών δεν είναι απλώς μια ημερομηνία. Είναι μια υπενθύμιση ότι όλοι έχουμε ευθύνη να οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου καμία γυναίκα δε θα φοβάται να ζήσει ελεύθερα.
Η αλλαγή ξεκινά από εμάς. Μέσα από δράση, αλληλεγγύη, και αποφασιστικότητα, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η φωνή κάθε γυναίκας θα ακούγεται και ότι κανείς δεν θα είναι μόνος ή αβοήθητος στον αγώνα για δικαιοσύνη.
"Η σιωπή δεν είναι επιλογή. Η δράση είναι ανάγκη."
