Το Διαβητικό Πόδι και ο ρόλος της πλαστικής χειρουργικής. Το διαβητικό πόδι είναι από τις πιο σοβαρές και δαπανηρές επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη. Παρόλα αυτά, μέσω μιας συλλογικής προσέγγισης που συνδυάζει: την πρόληψη, τη συνεισφορά πολλών ιατρικών ειδικοτήτων, την κατάλληλη οργάνωση, τη στενή παρακολούθηση του ασθενούς και την εκπαίδευση τόσο των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη, όσο και των επαγγελματιών υγείας, είναι δυνατό να μειώσουμε τα ποσοστά των ακρωτηριασμών κατά 49 έως και 85%.

Αναφορικά με την παθοφυσιολογία της ασθένειας, το διαβητικό πόδι είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού νευροπάθειας και ισχαιμίας. Η νευροπάθεια αφορά στο αισθητικό και κινητικό σκέλος του νευρικού συστήματος, αλλά και στο αυτόνομο νευρικό σύστημα.

Η απώλεια της προστατευτικής αισθητικότητας οδηγεί σε καταπονήσεις και τέλος κακώσεις του ποδιού που περνούν απαρατήρητες. Η απώλεια του κινητικού ελέγχου των μικρών μυών των ποδιών οδηγεί σε παραμόρφωση των ονύχων του ποδιού. Η αυτόνομη νευροπάθεια οδηγεί σε αγγειοκινητικές διαταραχές και εστιακά σε αρτηριοφλεβώδεις επικοινωνίες, γεγονός που επηρεάζει την τριχοειδική αιμάτωση.

Οι αγγειακές διαταραχές δύναται να αφορούν τόσο στα μικρά όσο και στα μεγάλα αγγεία οδηγώντας σε διαταραχές της μικροκυκλοφορίας στην πρώτη περίπτωση ή στην ανάπτυξη αθηρωματικών αλλοιώσεων στα τοιχώματα μεγάλων αγγείων (μηριαίων, ιγνυακών, κνημιαίων) στη δεύτερη.

 Άλλοι παράγοντες που δύναται να επιδεινώσουν τόσο τη συχνότητα εμφάνισης όσο και την πρόγνωση των διαβητικών ελκών είναι η συνυπάρχουσα πολλές φορές μειωμένη όραση λόγω της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, η μειωμένη κινητικότητα των αρθρώσεων, η εκφύλιση των αγγείων του εγκεφάλου και τα περιφερικά οιδήματα. Στους διαβητικούς ασθενείς με εξελκώσεις στο κάτω άκρο, η διαδικασία της επούλωσης επηρεάζεται εξαιτίας της διαταραχής στη δράση των ινοβλαστών, των τοπικά δρώντων αυξητικών παραγόντων, της μειωμένης δράσης των κυτοκινών και των ανωμαλιών της σύνθεσης της εξωκυττάριας ουσίας.

ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ

Η αποκατάσταση ελλειμμάτων στον αστράγαλο, τα σφυρά και την πτέρνα παραμένει μια χειρουργική πρόκληση υψηλών απαιτήσεων για τους πλαστικούς χειρουργούς. Ο στατικός ρόλος που έχει η πτέρνα σε συνδυασμό με τη φτωχή κυκλοφορία του δέρματος σε αυτές τις περιοχές το δικαιολογούν.

Οι επιλογές για την αποκατάσταση των ελλειμμάτων που εντοπίζονται σε αυτές τις περιοχές περιλαμβάνουν τη χρήση δερματικών μοσχευμάτων, τοπικών και απομακρυσμένων κρημνών. Οι τοπικοί κρημνοί παρέχουν ένα ικανοποιητικό και σταθερό υπόστρωμα για την ομαλή επούλωση, ενώ το μεγαλύτερο ίσως μειονέκτημα της χρήσης τους είναι ότι δεν προσφέρουν ικανοποιητική κάλυψη καθώς και καθόλου λειτουργική αποκατάσταση σε μεγάλα ελλείμματα μαλακών μορίων.

Οι ελεύθεροι μυϊκοί κρημνοί που καλύπτονται με δερματικά μοσχεύματα μερικού πάχους αποτελούν μια ουσιαστικά καλύτερη λύση παρά το ότι, ειδικότερα σε ελλείμματα της πελματιαίας επιφάνειας, βελτιώνουν την αντίληψη μόνο της «εν τω βάθει» πιέσεως, αλλοιώνοντας σημαντικά τη δομή και το σχήμα του πέλματος.

H αποκατάσταση με τη χρήση ελεύθερων μυϊκών κρημνών, όπως του πλατέως ραχιαίου, αποτελούν μια αποτελεσματική λύση για το διαβητικό ασθενή προκειμένου να αποφευχθεί ο ακρωτηριασμός. Ο ανάστροφος περονιαίος, ο πρόσθιος και ο οπίσθιος κνημιαίος και άλλοι δερμοπεριτονιακοί και δερμοδιαφραγματικοί κρημνοί έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση ελλειμμάτων του κάτω άκρου, αλλά συνοδεύονται από τη χρήση και συνεπώς την απώλεια σημαντικού αρτηριακού στελέχους στο πόδι.

ΤΟ Διαβητικό Πόδι πλαστικής χειρουργικής

Η διάσωση του κάτω άκρου και η αποφυγή του ακρωτηριασμού παραμένει μια από τις πρώτες προτεραιότητες. Η ποιότητα της ζωής κατά τη διάρκεια, και μετά τη θεραπεία έγκειται στον έλεγχο της ασθένειας μαζί με την επαρκή επούλωση και τη μειωμένη πιθανότητα υποτροπής, στο λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα και στις συνθήκες νοσηλείας.

Στην πολυπαραγοντική προσέγγιση των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη, ο ρόλος της Πλαστικής Χειρουργικής δεν μπορεί να περιοριστεί αποκλειστικά στη συμπτωματική θεραπεία. Όταν είναι ευθυγραμμισμένος και σύγχρονος με ένα οργανωμένο και ευρύτερα ευαισθητοποιημένο υγειονομικό υπόβαθρο, ο ρόλος αυτός γίνεται θεμελιώδης στην προσπάθεια αποφυγής των κύριων επιπλοκών του συνδρόμου διαβητικού ποδιού και εξατομίκευσης της θεραπείας.

Δρ. Καρυπίδης MD, MSc, MSc, PhD, FAACS, FICS, FRSM, FEBOPRAS, FACS

Επίκουρος Καθηγητής  στο Τμήμα Πλαστικής Χειρουργικής του Queen Mary University of London και Επίτιμος Διδάσκων στο Τμήμα Δερματολογίας του Πανεπιστήμιου Cardiff της Ουαλίας, είναι Πανεπιστημιακός Υπότροφος και Επιστημονικός Συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στέφανος Σιμωτάς